来源:广西民族报网
发布时间:2025-02-20
Minzgoh dingzlai dwg yungh lwnh beij yinx gij fuengfap neix biujyienh okdaeuj, fwenyoux Boux- cuengh dwg minzgoh ndawde cungj ndeu, dangyienz hix aeu gij fuengfap neix daeuj biujyienh. Canghfwen Bouxcuengh doq fwen seiz hix gig maij yungh lwnh beij yinx daeuj doq. Boux doq fwenyoux Bouxcuengh mbouj rox saw geijlai, saekmwh lijdwg boux mengzsaw dem, hoeng gyoengqde yungh lwnh beij yinx yungh ndaej raeuzradrad, caemhcaiq miz mbangj lij yungh ndaej gig ndei dem. Neix mbouj dwg daj gwnz bonj saw lawz hag ndaej, dwg dingq lai、rox lai、yungh lai le cix rox. Caiqlij dwg gyoengqde ngoenzngoenz guh hong guh saeh, raen lai naemj lai, ndigah yungh lwnh beij yinx doq fwen gig yungzheih.
Neix dou gangj “beij” gonq. Ndaw minzgoh miz “beij”, ndaw fwenyoux dangyienz hix miz “beij”. Fwenyoux Bouxgun yungh “beij”, fwenyoux Bouxcuengh hix yungh “beij”, hoeng gij “beij” Gun caeuq gij “beij” Cuengh mbouj doengz. Gij “beij” Bouxcuengh miz di geizmiuq.
Seng gou baenz lwgmbwk
Cienh baenz loek laj fai
Ciuq gou baenz lwgsai
Wnggai mbouj lauqciuh
——daj bonj 《Fwen Dahvwnj》 Veiz Yijgyangz genj aeu
Aenvih swhgeij dwg lwgmbwk, dahsau miz di najmong najnyed, ndigah aeu loek laj fai daeuj beij swhgeij. Loek laj fai, mwh aeu raemx dwk rengx deng vunz doxlwnz daemhcaij, cienq bae cienq dauq mbouj ndaej daengx saek di, deng haemz deng hoj. Aeu “loek” beij swhgeij, neix gig noix raen. Youh lumj:
Bak beix vad dangq youz
Raeuz baenz rieng byalae
Yaeuh maxlaeuz roengz deih
Yaeuh ndaundeiq roengz doem
——daj bonj 《Fwenyoux Vuj- mingz》 Suh Cangzsenh genj aeu
Dawz aenbak daegyoux beij guh youz, dawz daegyoux beij guh rieng byalae, yienznaeuz miz di nanzdingq, hoeng cix dwg bak yak sim mbouj yak, daegyoux hix haengj hawj baenzneix dajbeij. Aeu rieng byalae daeuj dajbeij ganvad, aen minzcuz wnq saekmwh siengj mbouj daengz bw.
Engq daegbied dwg, haenh dahyoux seiz, gingqyienz yungh “lumj maesei venj saux” “lumj daengcauj yomx youz” daeuj dajbeij.
Naeuz nuengx ndei engq ndei
Lumj maesei venj saux
Mwngz nuengx ndei cij ndei
Lumj daengcauj yomx youz
——daj bonj 《Fwenyoux Vujmingz》 Suh Cangzsenh genj aeu
Yungh “lumj maesei venj saux” “lumj daengcauj yomx youz” daeuj dajbeij dahyoux, neix dwg gijmaz eiqsei? Mbouj dwg Bouxcuengh cix mbouj rox law. Neix couh dwg gij daegbied de. Caiq lumj:
Sau mbanj lawz youq de
Lumj va’gve hai moq
Lumj duz doq hai mbin
Byaij din mbouj dieb namh
——daj bonj 《Fwenleux · Fwen Sam Nyied》Hoz Cwngzvwnz genj aeu
Nuengxyoux gyaeundei lumj duj va’gve ngamq hai, ndangdaej nuengx- youx mbaeu lumj duz doq yaek mbin. Minzcuz wnq cungj aeu mauxdan、meizgveiq daeuj beij naeuz dahsau gyaeundei, gizneix cix yungh gij va gyaeundei bonjdieg va’gve daeuj dajbeij; minzcuz wnq yungh mbungq- mbaj beij naeuz dahsau ndang reux gyaeundei, gizneix cix aeu duzdoq daeuj dajbeij. Neix caen hawj vunz doeksaet, bongx gabiz naeuz ndei. Neix couh dwg gij daegsaek minzcuz.
Ndaw fwenyoux Bouxcuengh, gij doxgaiq dawz daeuj dajbeij haenx, cungj dwg gij doxgaiq gyoengqvunz ngoenznaengz raen haenx, canghfwen minzcuz wnq gig noix yungh daengz. Gij dajbeij neix, yienghsiengq sienmingz, beij ndaej habngamj, siengjfap daegbied, gig miz gij daegsaek Bouxcuengh, hix rang gij feih ndoeng namh Bouxcuengh.
“Yinx”, Bouxcuengh doq fwenyoux hix yungh lairaeuh. Dou gaujcaz ndaej rox, mbangj fwenyoux Bouxcuengh, danghnaeuz daengx hot fwen miz geijcib hangz, couh rox miz mauhgvaq roek cingz hangz soq cungj dwg “gangj yiengh wnq gonq”, daengz doeklaeng geij hangz cij gangj gij doxgaiq aeu gangj haenx. Beijlumj:
Va hoengz mbawfaex heu
Roeg heuh baenz doiq mbin
Yawjraen mwngz gimlwnz
Gag boux vunz dog byaij
——daj bonj 《Fwenyoux Vuj- mingz》 Suh Cangzsenh genj aeu
Va hai lo, ngefaex did ngaz lo, roeg baenz sueng baenz doiq mbin. Hoeng dahnuengx ha, mwngz baenzlawz lij dwg gag boux dog byaij ne? Haidaeuz song gawq gangj gij doxgaiq wnq gonq——va、mbawfaex、roeg, doeklaeng song gawq cij gangj gimlwnz.
Naz baengh doem guh daej
Roeg baengh faex guh rongz
Beix yaek baengh mwngz nuengx
Baenz sueng cauh aen gya
“Naz baengh doem guh daej, roeg baengh faex guh rongz”, song gawq neix dwg gangj gij doxgaiq wnq, “beix yaek baengh mwngz nuengx, baenz sueng cauh aen gya”, song gawq neix cij gangj ok gij vah ndaw sim. Youh lumj:
Gwnz goj bya
Laj goj dat
Gaeugat heux nywjyungz
Sieng bungz gab sieng bungz
Dangq lumj rumz gvaq geuq
Ut gvaq byai gobeu
Heux gvaq byai go’ndoek
Sau cib roek mbanj laez( lawz)
Go gyaez ra fwen doiq
——daj bonj 《Lwnh Fwen Bouxcuengh》 Vangz Yungjsaz genj aeu
Ndaw hot fwen neix, bya、 dat、 gaeugat、 nywjyungz、 gobeu、 go- ndoek doengh gij doxgaiq neix, cungj dwg gangj gij saeh wnq; sau、 go cij dwg gij vah siengj gangj haenx. Yungh “yinx” cungj fuengfap neix gig raeuzred, lumj mbouj sai saek di rengz, mbouj naemj saek di, fwen couh lumj raemxmboq nei nyoengx okdaeuj ladlad lo.
Ndaw fwenyoux Bouxcuengh, gij doxgaiq dawz daeuj guh “yinx” haenx hix gig lai. Lumj gyoij、 oij、 faexminz、 moeggva、 maknganx、 laehcei、 maknim、 batgak、 aekex、 gyongluengz、 man、 domq、 ceiz、 haeuxnaengj daengj, doengh gij doxgaiq neix, ndaej naeuz dwg dieg Cuengh gag miz, dawz gij doxgaiq neix cuengq haeuj ndaw fwen bae, hix dwg gig daegbied. Baenzneix yinx yungh, rox gag nyex gyoengqvunz bae naemj gij doxgaiq Mbanjcuengh, ndiepniemh Mbanjcuengh, hawj vunz geiq haeuj uk haeuj ngviz.
“Lwnh” couh dwg lwnhgangj、 myauzsij caeuq danqciengq. Boux- cuengh simsoh, gyaez youq ndaw fwenyoux cigciep lwnhgangj danq- ciengq gij siengjfap swhgeij, gangj swhgeij ndiepniemh doiqfueng. Dou yawj hot fwen lajneix:
Vih go ndiep nuengx lai
Daenj buh lumz cug haiz
Daenj haiz lumz daep gaet
Nep byaek lumz dawz dawh
Siengj daengz ndang byom liux
Yaek heuh mbouj baenz sing
Yaek mbin mbouj miz fwed
Yaek buet mbouj miz rengz
Vih nuengx ndiep mwngz bengz
Cengqcex ruenzvaiz goj daeuj coh
Yienznaeuz ciengq gij coenz haenx miz di gvaqmauh, hoeng cungj dwg vah ndaw sim. Swhgeij baenzlawz gyaez ndiep yaek gouzaeu dahsau youq ndaw coenzvah gangj sohnadnad okdaeuj.
Gyaez nuengx seng ndaej gyaeu
Dinfwngz mbaeu raixcaix
Nyib buh mbouj yungh caiz
Guh haiz mbouj yungh yiengh
——daj bonj 《Sawcuengh》Vangz Yenzveih、Veiz Daz genj aeu
Dahsau mboujdanh gyaeundei, lij coengmingz fwngz gvai, nyib buh mbouj yungh caiz, guh haiz mbouj yungh yiengh. Coenz vah haenh sohsadsad gangj okdaeuj, mbouj baex saek di hai bak cigciep gangjnaeuz swhgeij gyaezmaij dahsau.
Mwngz gyaez gou caemh gyaez
Lwgraez doengz sajreh
Gyaez mwngz dangq gyaez meh
Vaenqveq raemxda roengz
——daj bonj 《Fwen Vujmingz》 Suh Cangzsenh genj aeu
Gizneix gangj gij sim gyaez engq soh engq naekcaem, gyaez dah nuengxyoux couh lumj gyaez daxmeh nei. Baez veq ndang mbouj raen nuengxyoux, raemxda couh doekbyoegbyoeg. Gangj baenzneix soh, cungj mbouj yaem saek di.
Lumj gijneix lij miz gig lai, dou caiq yawj hot ndeu:
Rox nuengx ndiep mbouj ndiep
Sim gou gietcaezcaez
Rox gim gyaez mbouj gyaez
Gou daimaez geij haemh
——daj bonj 《Sawcuengh》Vangz Yenzveih、Veiz Daz genj aeu
Daegmbauq naeuz gyaez dahsau gyaez daengz daimaez geij haemh, dahsau baenzlawz mbouj rox aen sim daegmbauq neix ne!
Fwenyoux Bouxcuengh lwnh saehcingz gangj sohsadsad, ndeicawq dwg hawj mbiengj doiqfwen haenx yungzheih rox gij eiqsei de, mbouj sai saek di rengz couh rox aen sim boux yaek gouzaeu de. Cungj fuengfap neix dingzlai dwg youq duenh “danqhaenh” caeuq duenh “gyaezmaij”“ndiepniemh” ndaw fwenyoux sawjyungh. “Lwnh” itbuen miz song cungj, cungj ndeu dwg daengx hot fwen daj goek lwnh daengz byai, mbouj miz “beij”, hix mbouj miz “yinx”; cungj ndeu dwg “lwnh” caeuq “beij” “yinx” cungj yungh, hoeng lwnh ceiq lai.
(bouxbien daj bonj 《Fwenyoux Bouxcuengh Yenzgiu(It)》Veiz Daz、Se Dohyungj genj hoiz)
编辑:黄誉琦