来源:广西民族报网
发布时间:2019-05-16
杖头木偶戏:桂平市原生态文化的“活化石”
□ Vangz Susinh
Vunzlai humx naengh yawj heiq maezmwd.
Bouxsoh bouxyak yawj yiengh naj moegyou couh rox.
Aen moegyou ndeu aeu haeujsim bae dajcang.
Canghheiq laux Lij Gozgenz lwnh lijsij heiq moegyou gyaeujdwngx hawj gyoengq bouxcoz dingq.
Boux swnjcienz Veiz Fangh dajcang aen moegyou.
Canghheiq laux son dahlan yienj heiq moegyou gyaeujdwngx.
?
Canghheiq laux biujyienj heiq moegyou gyaeujdwngx.
Ngoenzhaw ngoenzciet cungj miz heiq moegyou gyaeujdwngx biujyienj.
Yiengh naj moegyou baenz bit baenz bit veh baenz.
Song goeng laux yienj daiz heiq ndeu.
Heiq moegyou gyaeujdwngx Gveibingz Si, yawj lumj liz saedceij ciuhneix gyae’gyangq, yawj lumj “bingzciengz” dangqmaz——aen bungzheiq bingzciengz、gij ndaekroq bingzciengz、gij yienjciengq bingzciengz, gij “bingzciengz” neix, gizsaed dwg heiq nduj feih nduj, ndaej haenh naeuz dwg “bienqrin lix”、“yienghlix goekgaen” vwnzva yienghnduj Gveibingz Si, bi 2007 ndaej swcigih lied guh buek daih’it feih vuzciz vwnzva yizcanj baujhoh mingzloeg.
Heiq moegyouz gyaeujdwngx Gveibingz Si dwg cungj citheiq cienzdoengj ciuhgeq ndeu, “Ciuhhan nduj daengz Ciuhdangz hwng, Ciuhmingz Ciuhcingh engq hoenghvuengh”, Ciuhcingh seiz Dungzci youz canghheiq moegyou Bwzliuz Hoz Cibngeih caeuq daeglwg de Hoz Sisanh daiq ma cienz haeuj Gveibingz Si, caemhcaiq hwngfat le roek daih canghheiq moegyou, faen miz Baijleix caeuq Baijvwn song baij. Cungj heiq neix hoemqcw doh Gveibingz Si gak yanghcin gvaq, diegciengz biujyienj laeb youq gak yanghcin vwnzvacan lai.
Heiq moegyou gyaeujdwngx Gveibingz youh heuhguh “laj loengh gwnz”, dwg aeu mbaenqfaex dingj fwngz din moegyouq dwk guh biujyienj; song fwngz moegyou aeu faex gaekdeu baenz, seizneix caemh aeu suliu roxnaeuz iengfaex couqguh, ciuq bouxvunz ndaw heiq yaekaeu de guh baenz gaiqfwngz mbouj doxdoengz, lij ndaej guh baenz gaiq fwngz doengh ndaej bae gaem cuengq hongdawz dem. Heiq moegyou gyaeujdwngx yienzbonj mbouj miz din, seiz doengh yaekaeu din, couh lingh bae boiq din, heuhguh “dwkdin”. Caeuq gij heiq moegyouq dieg wnq mbouj doxdoengz haenx dwg, gij diuqciengq de gag miz daegsaek, faen miz diuqsai、diuqmbwk、cungcig、caenzrwix、bouxlaux、lwgnyez cungj miz gij diuqciengq haemq dingh de, gyonglaz caemh yawj bouxgiek mbouj doengz faen baenz haujlai cungj diemjroq. Heiq moegyou gyaeujdwngx Gveibingz ndujdaeuz gij coenzva ciengq de miz bouxvunz mbouj miz gojsaeh, rox- naeuz gojsaeh bingzciengz mbouj miz bouxvunz, hawj gyoengq maezheiq seiz haenx roxnyinh mbouj mizyinx geijlai, ginggvaq mboujduenh yienjbienq caeuq cugciemh boujdem caezcienz, cij ndaej riuzcienz daengz seizneix. Mwh yienj youz canghheiq ndawbiengz dangseiz biujyienj, mbouj miz bonj sawheiq eiciengq, seizneix mbangj gaenq bienqbaenz ciuq sawheiq bae yienj, yungh Begvah doj Gveibingz yienjciengq; moegyou dwg aeu faex bonjdieg gag doqguh, ndangdaenj dwg buhvaq baengzdoj Gveibingz nyibguh, aeu gij gyonglaz bonjdieg yungh gvenq caeuq gij diemjroq ciuhnduj haenx ndaekroq; youz boux vunz dog gaem loengh moegyou caemhcaiq dangseiz biujyienj, sien roq gyonglaz riengzlaeng yienjciengq、biujyienj, diuq- ciengq cix mbouj daegdingh, canghyienj gag ciuq gamjsou dangseiz bae ciengq roxnaeuz cauhmoq, diuqciengq aeu cih “lo” roxnaeuz cih “na” rag diuq、sou diuq; coenz ciengq ndaej song coenz、sam coenz、seiq coenz roxnaeuz mbouj baenz coenz bae ciengq, ndaej dawzyinh caemh ndaej mbouj dawzyinh, ndaej miz coenz caet cih roxnaeuz coenz mbouj dwg caet cih; seiz biujyienj laeb aen bungz biujyienj guh daizheiq biujyienj moegyou, aeu fan baengz guh raeblaeng, aen bungz iqet lingzloengz. Neiyungz heiq moegyou aeu gij citheiq cienzdoengj gangjlwnh gij yiengh guhhong、gvaq saedceij、cingzndiep、haqaeu、lizsij daengj daezcaiz lizsij、gojgaeq lizsij、bouxvunz lizsij guhcawj, lumjbaenz 《Vuj Sungh Hoenx Guk》《Sez Dinghsanh》《Yoz Feih Con》daengj, bi 1964 gvaqlaeng, gyoengq canghheiq hainduj senjaeu、gaijbien、cauhguh le heiq moegyou gangjlwnh gij neiyungz ciuhneix haenx, lumjbaenz 《Sih Ganjdangh》《Namzhaij Cangzcwngz》 daengj, hawj vunzlai yied yawj yied mizyinx.
编辑: 蒙树起