Sam、Sawmo Gaeqboekgvaq Bouxcuengh
《Mbiengj Lungz Mbiengj Lingq》
Mbouj faen gienj, cek ndeu, 123 yieb. Mbouj rox coh bouxsij, Cingciuz caubonj. Ceijsa, cangbwn, Sawndip Sawgun doxgap, sawmaeg. Ceksaw sang 24 lizmij, gvangq 13 lizmij, moix buenq yieb 6 baiz, baiz 12 cih. Cek caubonj neix youq 2015 nienz 7 nyied soucomz youq Gvangjsih Bouxcuengh Swcigih Bwzswz Si caeuq Yinznanz Swngj Vwnzsanh Bouxcuengh Bouxmyauz Swcicouh gizdieg gapgyaiq, seizneix yo youq Gvangjsih Bouxcuengh Swcigih Saujsu Minzcuz Gujciz Baujhu Yenzgiu Cunghsinh.
Goengmo Bouxcuengh gaengawq gvaqsiengq aeu gaeqgvaq faen baenz gvaqlungz、gvaqbuh、gvaqcoih、gvaqlaeuz、gvaqbaengq、gvaqlaenz roek loih gvaq gihbwnj.
Gaeqgvaq Bouxcuengh faenz guh song mbiengj, mbiengj gvaz dwg mbiengj raeuz, couhdwg boux gouz gvaq roxnaeuz saeh suenq gvaq, dwg gvaq cawj; mbiengj baihswix dwg mbiengj bouxwnq baih’wnq, couhdwg suenq gvaq yaek aeu suenq gij saeh haenx, dwg gvaq hek. Gvaq cawj itbuen raiz baenz “娄”,dwg geiq yaem Vahcuengh “raeuz”, dwg gangj raeuz、mbiengj dou、 mbiengj cawj, hix raiz baenz “吾”“手”“收”“劳”daengj. Gvaq hek miz song cungj: Cungj ndeu itbuen raiz baenz “忙”, dwg geiq yaem Vahcuengh “mwngz”, dwg gangj mwngz、 mbiengj mwngz、mbiengj hek, hix raiz baenz “满”“蟒”daengj; linghvaih cungj ndeu itbuen raiz baenz “反”, hix raiz baenz “板”“凡”, dwg geiq yaem Vahcuengh “fwx”, dwg gangj doiqhamq、doiqfueng、bouxhaenx, hix ndaej naeuz dwg gangj gyoengqde、bouxwnq、mbiengjde.
Bonj saw neix yienzlaiz mbouj miz daezmoeg, 《Mbiengj Lungz Mbiengj Lingq》 dwg bouxbien gaengawq yieb nduj gvaq nduj daeuj an coh. “板”dwg geiq yaem Vahcuengh, eiqsei dwg doiqfueng、mbiengjde;“龙”dwg gvaqlungz,dwg roek cungj gaeqgvaq ndawde cungj ndeu; “聆”dwg geiq yaem Vahcuengh, eiqsei dwg lingq. “板龙板聆”eiqsei dwg “mbiengj fwx ndaej gvaq lungz, ciemgvaq lingq”. Bonj saw neix dwg goengmo haeuj mbanj suenq saeh doxhoenx、hongreihnaz caeuq ranzcawj hwnj ranz、gouz hag、bae rog、gouz fuk seiz aeu yungh. Daengx bonj saw geiqloeg gaeqboekgvaq 230 gvaq, moix gvaq miz gvaqsiengq、 gvaqmingz、gvaqcoenz. Gvaqsiengq dwg aeu fwngz veh gvaq, veh gij yiengh ndokgaeq guh gvaq haenx; gvaqmingz dwg lwnhgangj gvaqsiengq; gvaqcoenz dwg gangj gij gvaq suenq okdaeuj haenx, geiqsij roengzcoj、coux haq、 hwnj ranz、haeuj ranz、 dwk caeg、gouz va、gou caiz、gouz ndaejgyaeu、 gouz guen、dwknyaen、dwkbya、gaicawx、ywbingh、caeqbaiq daengj neiyungz.
Gaeqboekgvaq dwg vwnzva ciuhlaux Bouxcuengh, seizneix dieg Cuengh boux rox guh gaeqboekgvaq yied daeuj yied noix, couh yaek mied lo.
Seiq、Sawmo Bouxcuengh《Mo Cingj Baeuqroxdoh》
Mbouj faen gienj, cek ndeu, 44 yieb. Mbouj rox coh bouxsij, caubonj cingdaih. Ceijsa, cangbwn, aeu Sawndip cauloeg, sawmaeg. Ceksaw sang 22 lizmij, gvangq 18 lizmij, moix buenq yieb 7 baiz, baiz 10 cih saw. Haeujsenj buek daihngeih《Mingzloeg Sawgeq Dijbauj Guekgya》, bienhauh 06860. Bonj caubonj neix youq 1986 nienz youz boux ganbu Bwzswz Si Minzcuz Swvu Veijyenzvei Vangz Swjyi daj Hozciz Si Bahmaj Yauzcuz Swciyen Yendung Yangh Laimanj Cunh Mbanjnazgen soucomz, seizneix yo youq Gvangjsih Bouxcuengh Swcigih Saujsu Minzcuz Gujciz Baujhu Yenzgiu Cunghsinh. Sou haeuj《Hoizgej Ingjyaenq Sawmo Bouxcuengh Baeuqroxdoh》( 8 gienj), Gvangjsih Minzcuz Cuzbanjse 2004 nienz 4 nyied okbanj.
Bonj saw neix youq ndawbiengz Bouxcuengh gawjhengz aen yizsiz caeq Baeuqroxdoh seiz ciengqdoeg. “Baeuqroxdoh” dwg bouxsaenz caux biengz ndaw gojfangz cienzgangj Bouxcuengh, ndawbiengz Bouxcuengh yawj de baenz goengcoj caux Bouxcuengh, hix dwg cojsaenz ndawbiengz saenqyiengj Bouxcuengh. “布洛陀” dwg geiq yaem Vahcuengh, gij hamzeiq de miz lai cungj gangjfap, ndawde cungj riuzcienz ceiq gvangq haenx dwg: “布 (baeuq)” dwg bouxlaux vunzsai, couhdwg daxgoeng; “洛 (rox)” dwg rox; “陀(doh)” dwg gaeuq、gig lai.” “Baeuqroxdoh”couhdwg naeuz bouxlaux ak gijmaz cungj rox、yienghyiengh rox liux. Ndawbiengz Bouxcuengh riuzcienz miz haujlai gojgaeq gojfangz Baeuqroxdoh, gaengawq 《Sawloih Hung Guengjsae》( Gienj Minzcuz), diuz “Baeuqroxdoh” sij:
Cienzgangj aenbiengz hainduj dwg ndaem、henj、hau sam ngeu heiq gyonj baenz ndaekheiq yiengh lumj gyaeqgaeq baenqcienq, Baeuqroxdoh caeuq beixnuengx de byajvuengz、duzngieg (duzlungz) youq ndawde sengmaj. Doeklaeng, ndaekheiq bauqcaq baenz sam gaiq, gaiq ndeu swng doxhwnj baenz mbwn, gaiq ndeu caem roengzbae baenz deih, lingh gaiq ndeu dingz youq dieggaeuq mbouj ning baenz ndawbiengz. Sam beixnuengx okseiq le, byajvuengz hwnj mbwn, duzngieg roengz haij, Baeuqroxdoh louz youq ndawbiengz, hainduj cauh vunz caeuq doenghyiengh, dingh ok caeuq anbaiz ndawbiengz gak cungj doxgaiq yiengh lawz gonq yiengh lawz laeng, baizgej ndawbiengz gak cungj ngaekngeu caeuq cengnauh, ndawbiengz fanhfaed gak miz giz youq, vunzloih gwn van youq ndei. Baeuqroxdoh coengmingz naengzganq, lajmbwn ndawbiengz gijmaz saeh de cungj rox, de ciuhvunz guh haujlai saeh ndei: It dwg gvidingh fanhfaed guh hong gij gvilwd de; ngeih dwg fatmingz vunzgoeng aeu feiz, hawj vunzloih rox aeu feiz raeuj ndang cawj gwn; sam dwg haivat Dahhoengz, raemxrongz doenggvaq Dahhoengz lae haeuj ndaw haij; seiq dwg caux haeuxgwn, son vunzlai ndaem haeux; haj dwg aeu boengz cauh vaiz, bang vunzraeuz rauq naz cae reih; roek dwg son vunzraeuz dajciengx doihduz, mboujduenh sanjlwg; caet dwg son vunzraeuz aeu gyaenghfaex caeuq gohaz caux ranz youq; bet dwg dingh daudwz gveihfan ndawbiengz.
Ciuq gij yawjfap ndawbiengz saenqyiengj Bouxcuengh, Baeuqroxdoh dwg goengcoj goengmo, fanz dwg guh yizsiz, bietdingh cingj Baeuqroxdoh daeuj daengz aen saenzvih daeuz, Mehloeggyap guh saenzbuenx. Gaenriengz Baeuqroxdoh couh fwngz gaem diuz dwngxfap, aemq aen daeh cang sawmo caeuq hongdawz fapyaz daengz seiz couh bae, haeujheiq hawj goengmo ak. Youq gyoengq banjbonj sawmo ndawde sij daengz, cijaeu vunzlai bungzdeng cai bingh roxnaeuz gij saeh nanzgej, cungj yaek gouz cam Baeuqroxdoh caeuq Mehloeggyap, gouz gyoengqde gejngeiz gejnanh. Roxnaeuz boux bungzdeng saeh haenx youq seiz yungyiemj, ciengzseiz dingjlingz bungz Baeuqroxdoh cix ndaej daengz bangcoh, ginggvaq de gejngeiz sonyinx, cijaeu ciuq gij eiqsei Baeuqroxdoh bae guh saeh, couh ndaej vaqgej, baetduet yinhheiq rwix, guhbaenz simnyienh, gvaq ndwenngoenz andingh. Ndigah sawmo ndawde cungj miz “bae cam Baeuqroxdoh, bae cam Mehloeggyap. Baeuqroxdoh couh naeuz, Mehloeggyap couh gangj” cungj gawqvah neix guh geiqhauh.
Bonj saw neix yienzbonj mbouj miz daez. 《Mo Cingj Baeuqroxdoh》 dwg bouxbien gaengawq gij cujyau neiyungz de daeuj an. “Mo” miz song aen eiqsei: It dwg singdaemq roxnaeuz mbouj ok sing damz; ngeih dwg cungj heuhfap gij yizsiz ndawbiengz saenqyiengj mo Bouxcuengh. “Baeuqroxdoh”, bouxsaenz caux biengz ndaw gojfangz cienzgangj Bouxcuengh, hix dwg bouxsaenz coj ndawbiengz saenqyiengj Bouxcuengh. “Mo cingj Baeuqroxdoh” eiqsei dwg mo gouz cingj saenzcoj Baeuqroxdoh. Daengx bonj saw gungh miz cib cieng (ciet), neiyungz baudaengz gouzcingj Baeuqroxdoh、caux mbwn caux deih、an nda lajmbwn、caux byaj fwn、caux vuengzdaeq caux hakdoj、caux cihsaw sawlig、caux feiz、ra raemx、guhcaeq guh yizsiz、gej ien cai daengj cib fuengmienh, gangj ciengq saenzcoj Baeuqroxdoh caeuq Mehloeggyap gaemguenj diendeih fanhfaed, guh yizsiz itdingh aeu sien gouzcingj gyoengqde daeuj daengz diegcaeq, haenhdanq gyoengqde caux diendeih fanhfaed, bauj lajbiengz bingzonj. Ndaw sawmo sij Baeuqroxdoh dwg goenglaux unqswnh mumh hausak ndeu, fwngz gaem diuzdwngx faexgimgang, baihlaeng aemq daehbaengz, byaij bae foengfoeng, duzguk、manaez yak、duzmui duzbeuq doengh duz nyaen yak neix veqdeuz foedfoed, raemxdah vih de goenqduenh roenloh, yienj ok Baeuqroxdoh bonjsaeh giengzak, yienghyiengh guh ndaej.