Gij dan gyoengqde couh baij youq bakroen doengh fungh diemqbouq haenx. Daxbuz couh ndij diemq ndij diemq byaij gvaqbae，moix daengz aen diemq cungj caeuq gyoengqde cejcej di goj，cej sat le cij cawx saek geij liengx noh dauq ranz，deq daxbuz cawj noh cawj cuk ndei le，boh Dahyinh hix fizfiengx hwnqdaeuj lo.

Boh Dahyinh ca mbouj geijlai cungj dwg ngoenzngoenz nyaengq daengz haemh haemhhaemh fiz gvaq hwnz. Daxbuz mbouj rox ndaq gvaq geijlai baez，de caemh haenqheiq gvaq，mwh meh Dahyinh gaen vunz deuz bae haenx de lij haenqheiq ndaej duenh ndeu，hoeng mbouj geij nanz youh dauq doek ndaw laeuj boiz lo，daxbuz hanz baeq ndaq cungj fouz saek gaiq yungh，hoeng cix sij mbouj ndaej de. Daxbuz nyuenz seng sam daeg song dah，hoeng ngangzcix ceiq ndiep daeg ceiq mbouj hawjnaj neix，ra guh mbouj raen，aek in gag rox.

Daj ranz Dahyinh gvaqbae aen bakloh he，mienh baihhenz couh dwg aen hag Lingzyinz Yen Cizyez Gisuz Yozyau，seizneix caiq saen laeb le aen hagdangz moq heuh Lingzyinz Yen Daihngeih Gauhcungh. Gizsaed，gaxgonq Lingzyinz Yen Daihseiq Gihgvanh Youwzyenz、Cinhungz Yenzdenz Siujyoz daengj doengh aen hagdangz neix cungj doxgaen hwnq youq singznamz gizneix. Gihgvanh danhvei lai le，bouqdiemq bouqgwn bouqyouq caeuq gyoengqvunz rog gak dieg baedauq hix lai lo，singznamz doengxhaemh beij doengxngoenz lai nauhyied. Caenh baez daengz haemh，cungj roxnyinh gij vunz baedauq beij doengxngoenz lai baenz geij boix. Gij vunz mbouj rox daj gyawz ndonj okdaeuj，aen’aen dansiuyeh cungj naengh rim- fwdfwd，heiqfeih heiqhom，singriu sing’angq，goenj- geuj mbouj dingz.

Boh Dahyinh ceiq haengj yiengh hawciengz banhaemh neix，de youq aen dansiuyeh bang hong，baeznaengz gij byaekheu、nohbit nohgaeq nohvaiz、sae bangx bya gungq，cungj sien swiq ndei ronq ndei baij dwk rimfwd，mbouj guenj ceuj faenj cawj faenj roxnaeuz log faenj de yienghyiengh cungj loengh feih gvaq vunz. Boh Dahyinh haengj nauhyied，haengj baenz bang gwnlaeuj gangjriu. De mbouj dingz mbouj duenh rek daep rek boek fan dajceuj，dwk byaek dwk liuh，dinfwngz seuqsat，lij itmienh sing goksadsad iu dongx bouxhek gvenqsug de，mbangjbaez ndaej hoengq lij bae henzdaiz caeuq gyoengqde naengh cej geij coenz，ndumq saek geij gaemz. Baeznaengz gou byaij gvaq aen dan de bae，cungj raen de angq mbouj rox naiq.

Cungj hawciengz banhaemh neix doiq daxbuz ma naeuz mbouj miz saek gaiq yungh，de haemhnaengz cungj gag boux ndeu youq ngeih laeuz yawj densi，gij sing densi hai dwk goksadsad，rog cueng hixcaemh cauzyubyub，daxbuz yawj daeuj lumj lwgda baiq ra ninz，hoeng conghrwz de raeh dangqmaz，baeznaengz boh Dahyinh yamqdin caengz haeuj ranz de cungj doq rox lo.

Seiq

Daxbuz seizneix lij guh haeuxsei，de naeuz mbat mbouj miz hong guh，gen couh doq in lo. Gij hek daxbuz gag miz gyoengq hek gvenqsug de，gyoengqde cawx haeuxsei cungj haengj baenz bad dingh cawx. Boux hekgaeuq daiq boux hekmoq daengz ranz dingh guh，guh ndei le caiq gag daeuj ranz aeu. Danghnaeuz bouxhek dingh aeu gaenjgip gvaqvangh，daxbuz couh mbouj ciep gij dan neix，danghnaeuz bouxhek siengj dingh aeu haemq lai cix ndaej naihsim caj deq，daxbuz couh menhmenh guh hawj de，seizlawz guh ndaej couh seizlawz daeuj aeu. Seizneix guh haeuxsei miz gihgi coengh ndaej mbangj，noix baenz haujlai hong，mbouj lumj doenghbaez baenzlai dwgrengz lo.

Daxbuz baeznaengz ciep ndaej dan youh roeb aen couhmoz gou mbouj hwnjdangz de，meh gou couh heuh gou gvaqdaeuj bang daxbuz. Faq doumonz caethoengz de ciengzseiz cungj buenq haep buenq hai，dingdangz hix yaemzrwgrwg，dan fungh dajcawj de rongh daeng，gou couh yiengq baihndaw hemq sing buz ndeu，daxbuz doq han“ei ei”doq byaij okdaeuj，ndang de raek gaiq dakdox，cix daep dauqgen，ndaw fwngz lij gaem gaiq nyangjbaet ndau ceuj haeuxsei haenx.

“Yaz ha，ngoenzneix mwngz ndaejhoengq la？”Daxbuz baez raen gou daeuj daengz sim’angq raixcaix. Gou rox de yaek siengj caeuq gou gangjgangj goj，hoeng gou ngoenznaengz cix nyaengq dwk gyaeujnyau liux，gou youq gauhcungh sonsaw，ngoenznaengz hwnjdangz cungj baiz dwk rimfwdfwd. Daxbuz rox gou haetnaengz mbouj daengz caet diemj couh bae hag lo，banhaemh haj roek diemj cij ndaej roengzban dauq ranz，gwn saek vanj haeux le youh caiq bae ndaw hag guenj gyoengq lwghag doengxhaemh gaghag de. Ca mbouj lai haethaet cungj dwg youq bakdou daxbuz naengh aen daengqrin haenx ngaek gyaeuj baez dongx couh bae hwnjban lo.

Fungh dajcawj daxbuz gvangqyubyub，seiq mienh ciengz cungj nem cienmeng dwk ngaeuzngubngub. Aen binghsiengh caeuq aen gvihsiudoeg vanjdawh de gag aen gag daengj cuengq song mbiengj ciengz，cingq cungqgyang baij aen daizluenz saekhuzdauz ndeu，gwnz daiz gaenq cang ndaej daih gyang loz haeuxceuj ndeu lo，yawj ndaej ok caengz gwnz haenx dwg daxbuz ngamq bok roengzbae he，lij diuqbyoebbyoeb.

“Yaz，mwngz daeuj ciep gou ceuj，dawz di haeux doeklaeng neix ceuj liux bae.”Daxbuz riunyumnyum ndenq gaiq nyangjbaet hawj gou，couh baenq ndang bae cienq dangz lo. Gou raen daxbuz guh ndaej baenzneix yinx，sim hix gag angq hwnjdaeuj lo. Ciep aeu gaiq sauqbaet de le，gou hix nyaenx mbouj ndaej vaiq bae henz loz haeuxceuj hausupsup haenx，daih mup gaemz ndeu. Daxbuz riu gou naeuz lij lumj lwgnyez goet. Gou gag naemj daxbuz itdingh dwg caiq ngeix hwnj yiengh ciengzgingj mwh gou lij oiq caeuq Dahyinh youq fungh bakcauq ceuj haeux de lo.

“Yaep he guh ndaej le，mwngz coux di baema guh haeuxromh gwn o，doenghbaez Cejyinh mwngz ceiq haengj aeu haeuxsei guh haeuxromh gwn lo.”Daxbuz naeuz. Baeznaengz gou caenh daeuj cimh daxbuz，de cungj dwen daengz Dahyinh.

“Dahyinh yaek ma gvaq cieng lo.”Daxbuz naeuz. “Mbatneix ma le couh mbouj caiq bae lo，boh de naeuz hawj de hai aen dansiuyeh ndeu，song bohlwg gag guh. Bang vunz mboujyawx gag guh.”Daxbuz youh caiq naeuz. Gou sawqmwh sim diuqbubbub，vaiq yawj laeng daxbuz bae，raen daxbuz ngaem gyaeuj dwk dawh ndau mbouj dingz，gij dangz ndaw rek hix goenj byouzbyoedbyoed.

（4 sat）

他们的摊子就摆在路口，摆在一间间商铺门前。奶奶从每一家商铺前走过，每走一家都停下来跟他们聊上几句，然后才买上几两新鲜猪肉转回家去，等肉剁好炒好，稀饭熬好，阿音的父亲也从宿醉中醒来了。

阿音父亲似乎每天都在忙着醒忙着醉。奶奶骂过他很多次，他也曾振作过，阿音母亲离家出走时振作过一段时间，阿音离家出走时又振作过一段时间，不久后又回到酒里，奶奶实在骂不动了，也实在是舍不得，她生养了三个儿子两个女儿，偏偏最疼爱的是这个最不争气的儿子，拿他无法，只能独自叹气垂泪。

阿音家隔着一个路口，斜对面就是凌云县职业技术学校，如今又新成立了凌云县第二高中。其实，在此前凌云县第四机关幼儿园、镇洪盐田小学等学校也都相继在城南建起来。机关单位多了，商铺餐馆酒店多了，南腔北调的外地人多了，城南的傍晚比白天更热闹。每到夜幕降临，城南似乎比白天膨胀扩大出好几倍来，人流不知道从什么地方冒出来，坐满了夜宵摊，食物的味道，食客的谈笑声，混杂在一起，久久在空气里缭绕。

阿音的父亲是喜欢这样的夜的，他在夜宵摊帮工，将洗净切好的时令蔬菜、家禽家畜鲜肉、螺贝鱼虾，摆满摊前，炒粉煮粉烫粉，他总比别人多经营出另一种味道来。阿音父亲喜欢热闹，喜欢一堆人围坐在一起喝酒谈笑。他忙碌地颠动着手里的锅子铲子，行云流水地下着各种食料，一边高声大气地与来吃夜宵的熟人打招呼，抽得片刻闲暇，还要到熟人那桌坐一会儿，聊上几句，喝上几口酒。每次我走过他摊前，总看到他快乐的样子。

这样的夜是与奶奶无关的，她通常一个人坐在二楼客厅沙发上看电视，电视机声音放得很大，窗外人来人往的声音也很大，奶奶眯着眼打盹，耳朵却是醒着的，阿音父亲回来的脚步声总能最先唤醒她。

四

奶奶现在还做米花，她说一旦闲下来就手疼胳膊痛。奶奶有固定的客户，他们喜欢批量购买她做的米花。老客户引着新客户上门来预定米花，做好了，客户自己上门来取。急的单子奶奶是不接的，大的单子，顾客等得起的话也就慢慢做，什么时候做得顾客什么时候来要。现在做米花是半机械化了，省去了大半烦琐的工序，做起米花来也没以前那么累了。

奶奶有订单又恰逢周末我没课时，我妈就叫我来帮奶奶。那扇漆红的大门常是虚掩着的，客厅里安安静静，灯光从厨房里溢出来，我朝里面喊了一声奶奶，奶奶连忙“哎哎”应几声走出来，身上围着深色的围裙，套着同样深色的袖套，翻搅米花的小“扫帚”还握在手里。

“霞啊，今天得空了？”奶奶眼里满是欢喜。我知道奶奶想和我聊天，我却常是忙碌的。我在高中教书，课程几乎都是满的。奶奶知道我每天早上七点钟之前就要出门，傍晚五六点才下班回家，接着又要上晚自习。很多时候，我也只是来得及跟坐在家门前的她打声招呼。

厨房很大，四面墙壁都贴上了光滑的瓷砖。冰箱和餐具消毒柜分别立在墙的两端，正中央摆着一张胡桃色的大圆桌，桌上已有大半箩筐香脆的炒米，最上面那一层显然是奶奶刚从锅里倒出来的，还在哔哔作响。

“霞，你来接手，把最后这点米炒完。”奶奶笑眯眯地把小扫帚递给我，就转身忙熬糖的准备工作去了。我看到奶奶快活的样子，心里也不由得快活着。接过奶奶手里的小扫帚，忍不住凑近那半筐雪白的米花，深深吸了下鼻子。奶奶笑我还像小时候那样傻。奶奶一定是想到那些年我跟着阿音在厨房里炒米的情景了吧。

“等下米花做好了，你拿几块回去做早餐，你阿音姐以前最喜欢拿米花当早餐了。”奶奶说。每次来奶奶家，她总会说到阿音。说阿音小时候的苦、小时候的乖、小时候的犟，然后叹气说，阿音要是听话，好好念书，现在也和霞一样当老师了。我不知道说什么好，只能笑笑，默默挥动小扫帚翻搅锅里的米。

“阿音过年要回来了。”奶奶说。“这次回来就不走了，她爸说，要给她开一个夜宵摊，父女俩自己做。帮别人做不如自己做。”奶奶又说。我心里猛然跳了几下，连忙抬头看向奶奶，奶奶低着头，不停地搅动手里的筷子，我听到锅中的糖浆咕噜噜沸腾的声音。

（完 原载《广西文学》，原标题《十年河西》 作者：黄 霞 翻译：李炳群）