De daj gwnzbya buen roengzdaeuj, gyahaeuj aen hangzlied hwnq hawj lajmbanj bienqbaenz hawsingz. Riengz bi’ndwen bienq hung, gij hong de liz gwnzdeih yied daeuj yied gyae, liz gwnzmbwn yied daeuj yied gyawj. De sibgvenq ngaem gyaeuj guhhong, bienqbaenz gij gunghyinz guh ranz youq giz sang guhhong. Hoeng, de yied byaij yied sang, cawzbae seiz daegbied rox gangj “mbwn ha”, gingqyienz gig noix gangj daengz gwnzmbwn, de engq maij gangj diegdeih. Doenghbaez naj coh namhhenj laeng coh mbwn hawj de nyinhnaeuz, dan miz diegdeih saenq ndaej, gwnzmbwn yawj ndaej lumh mbouj daengz. Gij saeh gwnzmbwn, de maij aeu saenzbaed daeuj ciepdoeng. Lumj hangzdenhgi hwnj mbwn cungj sinhvwnz neix, de mbouj haeujsim geijlai, doiq densi aj bak riuriu couh gvaqbae lo. Diegdeih couh mbouj doengz lo, de ndaej daj byafungh gangj daengz mboqlungz, daj cwzvaiz meh gangj daengz duzgoep, daj duzngwz boklonj gangj daengz duznon duet naeng. Ndigah “gangj mbwn dwen deih” doiq de daeuj gangj dwg aenswz mbouj ndei, mbwn mbouj gangj ndaej, deih mbouj dwen hoj.

Youq giz sang guhhong, doiq de daeuj gangj dwg mbouj ndaej mbouj guh. Danghnaeuz senj ndaej, de cingznyienh daengx ciuh dan guh ndei gij saeh gwnzdeih. Daengx ciuh guh ndei guh saeq gienh saeh ndeu, engq hab aen singq de. De mbouj dwg bouxvunz gig rox bienqdoeng. Haujlai baez gihvei doiq bouxwnq daeuj gangj dwg gaij mbwn vuenh mingh, doiq de daeuj gangj cix bienqbaenz rapnaek. Riengz dietloh caeuq gauhsuzlu youq gwnzdeih okyienh, laeuzsang youq mwh lajmbanj bienq hawsingz hwnj sang fwtfwt, gij fuengsik gvaq ndwenngoenz doenghbaez mbouj miz daemxcengj, haeux mbouj caiq youz goengdojdeih guenj, dailix mbouj caiq baengh baenz ciengz baenz ciengz caeqbaiq saenzmaed. Vihliux ciengx geij boux lwg de, de riuj aen daehnaengngwz hwnjloh lo. Youq baihlaeng de, diegdeih lij cingqcaih coh giz gungz aen mbwn iet okbae, hoeng gaenq mbouj dwg aen yiengh de sugrox haenx.

Gou geiqndaej, de gig noix gangj gij ndwen- ngoenz de dajgoeng, cijmiz youq mwh caeuq beixnuengx baengzyoux gwn laeuj, cij loeklak dwen daengz. Hoeng de mbouj dwg ciengzseiz laeuj fiz. Gwnz daizlaeuj, aenvih miz laeuj, daihgya mbei hix hung lo, mbouj miz bouxlawz lau cejdaihbauq naj nding. Mbangj vunz gangj lwggwiz ak dangqmaz, mbangj vunz gangj lwglan baenz vunz, mbangj vunz angj cienz lai, mbangj vunz aeu ien mizmingz okdaeuj hawj daihgya yawj. De miz gijmaz gangj ndaej ne? Aenranz beij mbouj ndaej bouxwnq, lwgsai hix noix gvaq bouxwnq, muengh miz lwgsai muengh dwk da yaek mengz, gij cienzhag gyoengq lwgmbwk lij caengz rox bae gizlawz ra……Sojmiz gij neix, hawj de youq doiqnaj bouxwnq hai mbouj ok bak, dan ndaej guh lwggyoux ngoemxngwd. Hoeng, gij yaez ciuhvunz rom youq ndaw ndang, yied rom yied lai, yied rom yied naek, cungj miz saek ngoenz yaek roh okdaeuj.

Miz baez ndeu gwn laeuj yaq, de dwen daengz bya gvangqgim baihnamz. Youq gizhaenx, de unqswnh lumj cwzvaiz, cix guh gij hong ceiq bauqlig gwnz seiqgyaiq. De yungh ywcaq caq diegdeih ok, yungh gihgi conq、fagcanj bae hoenx rin caeuq ciengznamh, dan vih ciengjlued gij caizfouq yo youq lajdeih laeglaeg haenx. Youq mwh ra ndaej bauj, gij rengz caeuq naengzlig gyoengqde couh aeundaej cwngqmingz. Hoeng youq giz laepngau gaebged, aeu seizseiz fuengz deng gij rin doek roengzdaeuj haenx dwk deng. Yienznaeuz dai dan dwg haeuj diegdeih bae dauq, hoeng ndaw ranz hunghung iqiq saedcaih sij mbouj ndaej, vunz lau dai, dauqdaej dwg aenvih lij miz gij sij mbouj ndaej. Mbangj seiz miz vunz dai bae, gij raemx lajnamh gyoet haeuj ndok, nditndet gyae’gyang lumj mbouj miz gvaq. Youq gizhaenx, rap rap rin’gvangq ndeu roengz bya ndaej song gak cienz. Gwnzbya mbouj miz raemx, raemx dijbauj dan yungh daeuj seiz hozhawq gwn. Vunz cungj youq ndaw gamj youq, fan denz mbang ndeu couh dwg mbanjranz. Ngoenz doek fwn, gij raemx daj gwnz- mbwn doek roengzdaeuj haenx, gaijgez mbouj ndaej saek aen vwndiz giep raemx, dauqfanj hawj ndaw gamj bienq ndaej youh dumz youh nit, hawj roenbya bienq ndaej raeuzrad. Nitdumz haeuj ndok, de dwgliengz lo, hoeng sij mbouj ndaej yungh cienz cawx yw daeuj gwn. Cengq dingj youq, doeklaeng baenz ae. Couhcinj seizneix, de ciengzseiz aenvih nitdumz baenz ae, hix mbouj ienqhoij saekdi. Gij cienz youq gizhaenx ra ndaej haenx, hawj de miz swhbwnj aeu yah. Vih neix, bwn’gyaeuj nyungqnyat, mumh raezrangh oepsoep, daengx naj uqat, ndaw bak haeuhwt, de hix cengq dai mbouj roengz bya, itcig daengz bya’gvangq aenvih mbouj hab fap guh deng gven.

De gangj sat, ngiengx gyaeuj ndoet liux gij laeuj ndaw vanj, hozgyawh riengz de ndwnj laeuj hwnjhwnj roengzroengz. Haenx dwg gou baez daihdaeuz yawjraen gij ndwenngoenz seiz de lij oiq, caenhguenj de gangj ndaej genjdanh, hoeng gou lij dwg gamjsouh daengz naed rin’gvangq buenx de haujlai nanz haenx. Gyoengqde heh gij naengnoh de ok, ndonj haeuj ndaw lwed de bae, bienqbaenz ndaw sengmingh de bouhfaenh ndeu. De daiq gij bya’gvangq soengq hawj haenx roengz bya le, miz yah, doeklaeng youh miz gou. Gou dwg mbouj dwg naed rin’gvangq ndeu giet baenz ne? Gizsaed, seizhaenx de lij dwg byongh boux vunzguhnaz, gij reihnaz ndaw ranz lij caj de bae cae. De youq bya’gvangq aeundaej gingniemh ceiq dijbauj, “diegnamh miz lai, mbouj dan maj ndaej gohaeux, lij vat ndaej bauj dem”. Aenvih saenq diegdeih, de daj dieggvangq dauq ranz le, youh guh ndaej geij bi reihnaz, roxnaeuz gangj dwg byongh ndeu dajgoeng byongh ndeu guh reihnaz.

Youq lajmbanj, ca mbouj geijlai moix ranz ceiqnoix miz boux vunz byongh ndeu dajgoeng byongh ndeu guh reihnaz ndeu, couh lumj doengh- baez moix ranz cungj miz duz cwzvaiz ndeu nei. Gyoengqde seiz hong reihnaz nyaengq daj dieg dajgoeng dauq ranz, coih ranz, coih cicwzvaiz, daep camj hawj doenghduz, daiqlingx daengx ranz vunz bae sou haeux. Seiz hoengq, gyoengqde couh dauq bae dieg dajgoeng. Dieg hong guh ranz mbouj lau lumj dieg vat gvangq yungyiemj, hoeng hix dwg aeu mingh ra cienz, caeklaiq gij saeh daj giz sang doek roengzdaeuj haenx noix gvaq gij saeh deng rin- gvangq doek deng.（4）

他从山上搬下来，加入城镇化建设的行列。随着年岁渐长，他的工作离地面越来越远，离天空越来越近。习惯埋头干活的他，成为高空作业的建筑工人。但是，越走越高的他，除了某些特殊时刻会说“天啊”，竟很少说到天空，他更愿意谈论大地。面朝黄土背朝天的过往让他认为，只有大地值得信赖，而天空可望不可即。天上的事，他喜欢以神灵来接通。像航天器升天这种新闻，他不会太在意，对着电视咧嘴笑笑就过去了。大地就不一样了，他能从凤山说到龙泉，从母牛说到田鸡，从蛇的蜕皮说到毛毛虫的脱壳。所以“谈天说地”于他是个贬义词，谈天不常有，说地不可无。

高空作业，于他实在是迫不得已。若能选择，他宁愿一辈子只干好地面的事。一辈子把一件事做精做细，于他的性情更符合。他不是一个擅长变通的人。很多在别人看来是改天换命的机会，在他那儿却成了负担。随着铁轨和高速路撕开大地的肌肤，高楼在城镇化中不停地拔起，旧有的生存结构失去支点，谷物不再掌管于土地公公，生死不再有赖于一场场神秘的祭祀。为了养活他的几个孩子，他拎着蛇皮袋上路了。在他身后，大地还在向着天的尽头铺展，只是已非他熟悉的模样。

在我的印象中，他很少说起打工生涯，只有与亲友喝醉酒的时候，才偶尔谈起。而他是很少醉酒的。酒桌上，借着酒劲酒胆，没人怕吹牛会脸红。有人说女婿如何了得，有人说儿女多么出息，有人炫耀钱袋子，有人展示名贵烟。他有什么可说的呢？房子不比人家，儿子没人家多，盼个男娃都快望穿秋水了，女儿们的学费还没有着落……这一切，都让他在人前开不了口，只能做个闷葫芦。然而，人生的杂质聚积体内，越垒越沉，越捂越烫，就有一些暗流从情绪的缝隙中渗出。

一次酒后，他提到南部的金矿山。在那里，温顺如牛的他，干着世上最暴力的工作。他用炸药炸开大地，用钻机、铁锨向岩石土壁进攻，只为掠夺深藏地底的财富。当找到宝藏时，他们的力量和能力就得以证明。只是在黑暗局促的空间，要时刻防范被掉落的石块砸中。虽然死亡只是回归大地，但一家老小实在难以撇下，人恐惧死亡，到底是因为有牵挂。偶尔会有人死掉，地下的水冰冷刺骨，阳光遥远得似乎从来不存在。在那里，挑一担子矿石下山是两毛钱。山上没有水，珍贵的水只用来解渴。人都住在山洞里，一条自带的薄被子就是梦乡。下雨天，天上下来的水，解决不了任何缺水问题，反而把山洞弄得寒湿，把山路搞得泥泞。湿冷蚀骨，他感冒了，根本不舍得花钱买药。挨着，撑着，后来演变成了慢性支气管炎。即便他现在常因此咳嗽，也丝毫不觉得后悔。那里挣到的钱，让他有了娶妻的资本。为此，头发蓬乱，胡子拉碴，满面矿垢，嘴巴腥臭，他也死撑着不下山，直到矿山因非法经营被关闭。

他说完，仰头干掉碗中的酒，喉咙随着吞咽动作不停地耸动。那是我第一次看见他的青春岁月，尽管叙述简省，还是能感受到其中的矿砾。它们切开他的肌肤，嵌在他的血肉中，成为他生命的一部分。他带着矿山的馈赠下山后，有了妻子，后来又有了我。我是不是一粒矿渣凝结而成？其实，那时候他还是半个农民，家中的土地也还等着他去翻耕。他在矿山获得的最宝贵经验，是“土地很富，不只能长稻，还能挖宝”。出于对土地的信任，他从矿区回到家后，又做了几年农民。或许，应该叫半工半农。

农村中，几乎每家都至少有一个半工半农的人，就像以前每家都有一头牛一样。他们农忙时节从工地回到家中，修整房屋，修缮牛车，给牲畜套口，带领全家收割粮食。农闲时节，他们就回到工地上。建筑工地不必担心矿难，但也是拿命挣钱，幸好从高空坠落的概率低于被矿石砸中。