“Lumjbaenz ngoenz geiqniemh gietvaen hopbi, song gvanbaz daeuj Mbanjyauz san aen’gyoi、mbaet caz、cauj caz, cuengq caz roengz ndaw gyoi bae, gwnzde sij vah cukhoh、mingzcoh boux ciengx caz caeuq seizgan, caiq cuengq roengz laeuzfaex bae ciengx. Baez daengz ngoenz geiqniemh gietvaen hopbi, couh daeuj yawj gij caz ciengx haenx baez ndeu, ciengx geijlai nanz cix seizbienh. Ciengx caz, hix dwg ganqciengx vwnhyinh swhgeij, doengh gij hoenzfeiz neix、doengh gij fwi neix, couhdwg gij yienghceij ndwenngoenz caensaed, gij vwnhyinh miz heiq hoenzfeiz, cij dwg depgyawj swyenz、naihnanz.” Ngeix mbouj daengz Liuz suhgi baenzneix miz vwnzva.

“Deng lo, lumjbaenz ngoenz doekseng lwgnyez, bohmeh hawj lwgnyez ciengx caz, caj daengz lwgnyez cibbet bi, dangbaenz huqlaex, neix gig miz yiyi ha.” Yidauj boux caez daeuj neix dingq gij siengjfap Liuz suhgi daezsingj youh gya’gvangq gij gvaengxlaengx caz dinghguh.

“Dwg lo, yienghneix, gij hong lajmbanj saenq- hwng Dacungh Mbanjyauz raeuz hix ndaej gya- gvangq haujlai lo, san duk、mbaet caz、cauj caz、ciengx caz gya lijyouz, baenz aen lajmbanj lijyouzdiemj moq ndeu. Mwngz yawj dou gizneix, hoengheiq ndei, raemx ndei, miz bitraemx、byadoj, nungzgyahloz hix ndaejdaengz vunzlai gyaezmaij.” Liuz suhgi gangj daengz gij hong lajmbanj saenq- hwng, sim’angq dangqmaz, lwgda ronghliemjliemj, miz cungj rengzlig haengjheiq baenaj ndeu.

Gou yawj coh henz rij, ndaw raemxrij sawndikndik, cib geij duz bit cingq guhcaemz. Henz rij couhdwg nungzgyahloz. Dingq Liuz suhgi naeuz, lauxbanj gaxgonq dwg ranzgungzhoj, duetgungz gvaqlaeng, hwnq ranzcien, hai nungzgyahloz, cujyau dwg bitraemx、 byadoj、 gaeqraemx caeuq byaek- cwx. doengh gij feihgwn neix, hawj vunz siengj- muengh.

Dou riengz diuzroen lohcamx yawjgingj ndaw bya byaij bae, laj lohcamx, dwg raemxrij sawndik- ndik, henz roen, va sanhgozmeiz hoengzgywg hai ndaej ronghsien raixcaix, lwgduh naed raeng- nwngnwng, makndae baihnaj ranz hix henj lo, gwnz gofaex venj rim makleiz……Dacungh Mbanjyauz youq ndaw goengqbya homhhumx, lumj benqdieg ndeiyouq caeuq ndawbiengz gekduenh nei.

“Doengh gij lohcamx faex neix, couhdwg aeu gij cienz ciengx caz cizdij ginghci ndaw mbanj daeuj guh.” Fung suhgi bouxvunz lauxsaed simsoh gaisau. Boux vunzsai Yauzcuz ciuhvunz youq gizneix youq haenx, guhcingq le seizseiq bienqvaq hungloet “yamq ndeu hamj cien bi”, de gangj baenzlawz hawj gij cizdij ginghci ndaw mbanj hoengh hwnjdaeuj seiz, lwgda ronghgywggywg. De caeuq capmbanj daih’it suhgi caezhoz caemhrengz, doengzsim doxgiet, caez okrengz, vih baenzlawz guh ndei gij canjnieb lajmbanj saenqhwng bae roengzrengz.

“Couhdwg song aen rugnden aen’gvanj langh- baij Yauzcuz ma?” Gou ngeix daengz aen ranzcaz sanq doh heiqcaz rangfwtfwt haenx.

“Dwg ha, haenx dwg aen ranz ciengx caz cizdij ginghci. Youq aen’gvanj langhbaij gij gwndaenj Yauzcuz, gawq langhbaij le ciengx caz, hix hawj ndaw mbanj miz souhaeuj, guh baez ndeu ndaej song yiengh.” Fung cihsuh doq byaij doq gangj.

“Diuz roqluengq aen cehgenh san duk, ndaej laeb aending langhbaij huqdoj, langhbaij gij caz- ndaem、aen duksan、raethom、raetfaex、rangzsauj、lwgmaenz doengh gij huqdoj neix, lij miz gak cungj gijgwn. Gizneix lij ndaej baij daizhaeuxraez. Gyanghaemh gawjbanh aen vanjvei minzsuz saed- gingj, hawj vunzmbanj caeuqfaenh, gij vunzmbanj biujyienj fouxlungz haenx daj diuz roenbya neix roengzdaeuj. Gwnz roen lohcamx ndaw ndoengfaex rongh daeng, gyoengq vunzmbanj eu gij fwen yenzswnghdai daj lohcamx faex byaij gvaq giuz, diegbingz henz raemx, gyoengq vunzmbanj diuq fouxgyongraez. Feizdong dawzyubyub, ingjciuq dahsau Yauzcuz dwk youzcaz haenx. Caiq coh laj dinbya baihhaenx, gyoengq vunzmbanj mbaet caz diuq fouxmbaetcaz……” Gyoengqvunz caez daeuj neix, cingq suenqveh ciengz vanjvei ndeu, lajmbanj saenqhwng, vwnzva saenqhwng hix dwg ndawde yiengh ndeu, aeu hawj vunzmbanj yiengjsouh daengz vwnzva gyaeundei, ndaej daengz yisuz nyinhciengx.

“Haenx dwg gizdieg ingj denyingj《Yamq Ndeu Hamj Cien Bi》.” Fung cihsuh vix laj dinbya benq dieg gvangqlangh ndeu naeuz. Gvendaengz denyingj《Yamq Ndeu Hamj Cien Bi》, neix dwg bouh denyingj fanjying gij cingzyauq Yauzcuz duetgungz gungndongj aeundaej, Dacungh Mbanjyauz aenvih ranznamhcuk caeuq laeuzfaex ce ndaej haemq ndei, dwg gizdieg ingj ndawde giz ndeu. Denyingj lwnhgangj daih’it suhgi baenzlawz daiqlingx gyoengq beixnuengx Yauzcuz duetgungz bienqfouq.” “Yamq ndeu hamj cien bi” dwg gij mingz gohswz fwen Yauzcuz, eiqsei dwg Yauzcuz miz gij bienqvaq “yamq ndeu hamj cien bi”, roenloh doengrat, vunzmbanj bienqfouq, gwndaenj bienq ndei.

Roegfek youq ndaw ndoengfaex heuhciciek, rumz bya cififi, gou nyouq daengz heiq betgak rangfwtfwt, bineix betgak soucawx gyaqcienz gaen ndaej caet bet maenz, doiq doenghboux vunzmbanj Yauzcuz daeuj gangj, neix dwg bit souhaeuj haemq sang ndeu.

Mumjmumj gyumqgyumq cienz gvaqdaeuj hot Fwenyauz yenzswnghdai ndeu: “Mbanjyauz doeng dienh doeng goengloh, huqdoj aeu ci yinh daengz haw. Miz gwn miz daenj sim mbouj you, guhbaenz ranzcien gyo aen dangj……Hot Fwenyauz genjdanh neix ciengq ok vahndawsim caeuq gij vuenyungz vunz Mbanjyauz. Hotfwen rwenzru, riengz gij raemxrij riuzretret vuenheij lae bae……

(5 sat)

“比如结婚周年纪念日，夫妻俩来瑶寨编竹篓、采茶、炒茶，把茶放到竹篓里，写上祝福语、养茶人名字和日期，然后放到木楼上养。每到结婚周年纪念日，就来看看养的茶，养多久随意。养茶，也是在养自己的婚姻，这些烟火、这些水汽，就是生活本来的模样，有烟火味的婚姻，才是接地气的、长久的。”没想到刘书记这么有文采。

“对的，比如小孩的出生日，父母给自己的孩子养茶，等到孩子十八岁，作为成人礼物，这很有意义啊。”同行的义导被刘书记的想法启示又拓展了定制茶的范围。

“是的，这样，我们大冲瑶寨的乡村振兴工作就可以拓宽很多了，竹编、采茶、炒茶、养茶加旅游，成为一个新的乡村旅游点。你看我们这，空气好，水好，有清水鸭、清水鱼，农家乐也很受欢迎。”刘书记说起乡村振兴的工作，话语充满了喜悦，那些眼里的光，有一种昂扬的力量。

我看向溪水边，清澈的溪水里，十多只鸭子在嬉戏。岸边就是农家乐。听凤支书说，老板原来是贫困户，脱贫之后，建了小洋房，开了农家乐，主打清水鸭、清水鱼、清水鸡和野菜。这样的美食，让人向往。

我们沿着山中的景观木栈道而行，栈道下，是清澈的溪水，路边，红色的三角梅开得很热闹，狗儿豆肥嘟嘟的，门前的柿子也熟了，树上挂满了山梨……大冲瑶寨在群山包围之中，像世外桃源一样。

“这些木栈道，就是用村集体经济中的养茶收入建的。”憨厚的凤支书介绍道。这位土生土长的瑶族男子，见证了瑶族村“一步跨千年”的沧桑巨变，他谈着怎么让村里的集体经济活起来，眼里充满了光。他和驻村第一书记同心同力，拧成一条绳子，一起发力，为如何做好大冲的乡村振兴产业而努力。

“就是瑶族展示馆的两个厢房吗？”我想起那两间飘着茶香的茶房。

“是的，那是村集体的养茶房。在瑶族生活展示馆里养茶，既展示了养茶，也让村里有了收入，一举两得。”凤支书边走边说。

“竹编车间的长廊，可以设一个农产品展示厅，展示瑶族的黑茶、竹编、香菇、木耳、笋干、红薯等土特产，还有各种小吃。这里还可以摆长桌宴。晚上举办一个实景的民俗晚会，让村民参与其中，表演舞龙的村民从这条山路下来。树林的木栈道打上灯光，村民们唱着原生态的山歌从木栈道走过桥，水边的地坪，村民们跳起长鼓舞。篝火燃起，映照着打油茶的瑶族姑娘。再往那边的山脚，采茶的村民们跳起采茶舞……”一行人，在策划着一台晚会，乡村振兴，文化振兴也是其中之一，要让村民享受文化的盛宴，得到艺术的滋养。

“那是电影《何物变》的拍摄地。”凤支书指着山脚的一片开阔地说。关于电影《何物变》，这是一部反映瑶族脱贫攻坚取得成效的电影，大冲瑶寨因为土屋和木楼保存得比较好，是拍摄地之一。电影讲述第一书记如何带领瑶族同胞们脱贫致富的故事。“何物变”是瑶歌的歌词名，寓意瑶族“一步跨千年”的变化，道路变通，村民变富，生活变好。

鹧鸪在山林中鸣叫，山风轻轻地吹着，我闻到了八角的香味，今年的八角收购价每斤七八元，对于种植八角的瑶族村民来说，这真是一笔非常可观的收入。

隐约传来一首原生态瑶歌：瑶家通电通公路，山货用车运到市。吃喝不愁衣穿暖，建成洋楼谢党恩……这朴实的瑶歌唱出了瑶族村民的心声和幸福。山歌悠悠，随淙淙的溪水欢快地流淌着……

（5 完）