“Caemh dwg, neix yaek yawj hangzhaw daeuj dingh.” Gou han naeuz.

“Couh Laujhwz daeuj lo.” Gou dingq Gobanz naeuz, gou ngeux gyaeuj, yawjraen song boux vunzsai byaij vaiqvet gvaqdaeuj, ndawde boux byaij youq baihnaj daenj buh ndaem youqlag haenx itdingh couhdwg Couh Laujhwz. Capmbanj Liuz suhgi bae coux. Couh Laujhwz naj riunyumj, gig unqswnh, mbouj baij ok gij yienghceij boux laujcungj. Gyoengqde youq aen daengqraez gwnz diegbingz naengh roengzdaeuj, Liuz suhgi caeuq cunhveij Fung cihsuh youq gizneix hai aenhoih diuzgaij giyez dem ranzdoxgap.

Liuz suhgi genjdanh gaisau le gij cingzgvang aenhoih diuzgaij neix, laxlawz aen gunghswh Couh Laujhwz doi sou aen’gyoi Gobanz doengh boux neix, naeuz dwg mbouj habgek. Gobanz gyoengqde ngvanh mbouj doeng, aen’gyoi san ndaej baenzneix nanz, baenzlawz deng doi sou? Aenvih aen’gyoi gai mbouj okbae, gyoengqde hix mbouj miz sim san dem lo. Liuz suhgi caeuq Fung cihsuh rox gij cingzgvang neix, couh hai aenhoih neix lo.

Liuz suhgi hawj Gobanz gangj gonq. Gobanz dawz ok aen daeh ndeu, dawz iensei cuengq youq gwnz ceij gienj hwnjdaeuj, diemj dawz, ndoet gaemz ndeu. De cam Couh Laujhwz, aen’gyoi dou san ndaej baenz ndei, vihmaz mbouj sou? Couh Laujhwz lauheiq dwg bingzciengz nyaengq, gij hong genjcaz caetliengh neix, haengjdingh mbouj dwg caenndang bae guh. De heuh Gobanz dawz aen’gyoi okdaeuj, gaem aen’gyoi hwnjdaeuj yawj baez ndeu, caiq daj ndawde dawz ok song aen, doxbeij baez ndeu, naeuz, mwngz yawj, aen neix mingzyienj noix song lizmij, aen neix dwg cang song gaen caz, noix bae song lizmij, mwngz hawj dou baenzlawz guh daengz canjnieb baenz byauhcunj? Gobanz dawz gvaqdaeuj mbat yawj, caen dahraix, neix dwg de naemj mbouj daengz, aen’gyoi gingqyienz miz cungj vwndiz neix, dangbaenz boux gisuz cungjgenh aen cehgenh banggungz, mingzyienj dwg de mbouj guh ndei hangh hong neix.

“Gou mboengqneix nyaengq gij saeh swhgeij, mbouj ndaej caenhsim caenhrengz guh ndei gij hong gisuz dazyinx caeuq gamduk ndaw mbanj, neix dwg gij cwzyin gou.” Gobanz gag guh genjdauj.

“Mwngz rox daengz gag guh baebingz, seizneix lajmbanj saenqhwng, raeuz giyez yaek mboujduenh fazcanj, mboujduenh daezswng gij binjcaet canjbinj, ranzgapguh hix ityiengh aeu rox guh ok binjbaiz. Gij cazndaem raeuz yienznaeuz dwg gij binjbaiz vunz rox haemq noix, roengzrengz bae vatgud gij daegsaek minzcuz caeuq deihfueng, gunghswh raeuz caeuq vunzmbanj mbanj Yauzcuz doxgap, hawj daihgya bae caeuqfaenh guh、miz soundaej、gvaq ndaej vuenyungz, hoeng sou aeu baujcwng gij doxgaiq daezhawj dou dwg habgek, doxgap cij ndaej song mbiengj cungj souh’ik.” Couh Laujhwz gangj ndaej deng, mingzyienj yawj ok de doiq Gobanz gag guh baebingz haemq habhoz.

“Gou itdingh guh ndei gij hong dazyinx gisuz caeuq bajgvan caetliengh canjbinj.” Gobanz ndaep diuz ien ndaw fwngz, naenx baez ndeu, gig yunghrengz, lumjnaeuz dwg biujmingz gietsim.

“Lij miz, raeuz yaekaeu swnggaep canjbinj, mbouj ndaej daengx youq doenghbaez san duk, lumjbaenz cungj gyoi seiq gak neix couh mbouj ndaej yungh baez ngeih, cauxbaenz swhyenz saisaengq. Dangguh boux gisuz cungjgenh, youq sezgi canjbinj fuengmienh hix aeu miz cauhmoq, lumjbaenz doengh aen’gyoi duk san ciengx caz gak cungj gak yiengh engq miz yisuz haenx, sou ndaej bae mbe’gvangq doengh gij canjbinj neix.” Couh Laujhwz daezok genyi moq.

Neix dwg aen vwndiz cauhmoq canjbinj, hix dwg aen vwndiz vuenhmoq leixniemh baij youq dangqnaj vunzmbanj Yauzcuz, mbouj ndaej daengx youq gij canjbinj doenghbaez, aeu caeuq hawciengz doxciep, baenzneix couh aeu mboujduenh bae hag gisuz moq.

“Baenzneix yaek okbae hagsib, raeuz baezlaeng aeu guh ndei gij hong sonlienh.” Capmbanj daih’it suhgi youq bangxhenz han.

……

Gyoengqvunz ndeu youq laj nditrongh gangj- nyibnyib, youh gangj daengz gij laeujcaz cimq youq ndaw deihgoengq, cungj laeujcaz ciengxndang neix, yienznaeuz vunz rox noix, hoeng hix ndaej- daengz gij vunz lumj Couh Laujhwz maij souyo laeuj neix haengjgyaez. Lauheiq, ciengx caz、cimq laeuj, gij canjnieb hanghmoeg lajmbanj saenqhwng ndaej mbe’gvangq haenx miz haujlai.

Aenhoih diuzgaij gietsat le, dou youq henz rij youzbyaij, yaek bae ranz vunzmbanj wnq, aenvih ndaw singz miz doiq cejnuengx ndeu dingh ndei yaek bae laeng de gag dinghguh ciengx caz, dangguh huqlaex ngoenzseng soengq hawj daxmeh caetcib bi gyaeunaih.

“Gag dinghguh ciengx caz, neix caen dwg aen hanghmoeg canjnieb moq ndeu.” Gou doq byaij doq caeuq Liuz suhgi gangj, ngonzyawj aen’gvanj langhbaij gij gwndaenj Yauzcuz, Liuz suhgi gaenq lwnh gou nyi lo, gij cazndaem youq gwnz laeuzfaex ciengx haenx, miz sam gienh caz dwg vunz ndaw singz dinghguh.

“Baenzlawz dinghguh?” Gou seizhaenx doiq aen hanghmoeg neix gig mizyinx, ngeix mbouj daengz youq ndaw lueg ndaw ndoeng bya neix, lij miz baenzneix cingsaeq bae ciengx caz.

(4)

“也是，这要看市场的行情来定。”我答着。

“周老黑来了。”我听到盘大哥说，我转头，看见两位男子大步流星走来，其中走在前面身着黑色休闲装的想必就是周老黑。驻村刘书记上去迎接。周老黑脸带微笑，很温和，没有老总的架子。他们在地坪的长凳上坐下，刘书记和村委的凤支书在这里召开企业和合作户的一个调解会。

刘书记简单介绍了这个调解会的情况，原来周老黑的公司拒收盘大哥他们的竹篓，说是不合格。盘大哥他们想不明白，编织了那么长时间的竹篓，怎么会被拒收？因为产品销不出去，他们就没了编织的积极性。刘书记和凤支书了解到这个情况，就召集了这个会。

刘书记让盘大哥先说。盘大哥拿出个袋子，拿出烟丝放在纸上卷起，点燃，吸了口。他问周老黑，我们的竹篓编得那么好，为什么不收？周老黑许是平时忙，这种质检的事，自是不会亲自去做的。他叫盘大哥拿出编织的竹篓，他把竹篓拿起来看了一遍，然后拿出其中的两个，对比了下，说，你看下，这个明显就少了两厘米，这个是装两斤茶叶的，少了两厘米，你让我们怎么实现产业标准化？盘大哥拿过来一看，确实是，这是他没想到的，产品竟然出现了这种问题，作为村里扶贫车间的技术总监，显然他没有做好这项工作。

“我这段时间忙着自己的事，没有尽心尽责做好村里技术指导和监督工作，这是我的责任。”盘大哥自我检讨。

“你有这种自我批评的意识挺好的，现在乡村振兴，我们企业要不断发展，不断提升产品的品质，合作户也一样要有这种品牌意识。我们的黑茶虽然是小众品牌，致力于挖掘民族和地方的特色，我们公司和瑶族村的村民一起合作，让大家找到这种参与感、获得感和幸福感，但你们要保证供应给我们的产品是合格的，才有合作的双赢。”周老黑说得很中肯，他对盘大哥的自我批评显然是满意的。

“我会做好产品的技术指导和质量把关的工作的。”盘大哥把手上的烟灭了，按了下，很用力，似乎是在表决心。

“还有，我们需要产品的升级，不能停留在原来的编织上，比如这种方形的竹篓就不能二次使用，造成资源上的浪费。作为技术总监，在产品的设计上也要有创新，比如花型竹篓等更有艺术品质的养茶竹编，你们可以拓展这些产品。”周老黑提出新的建议。

这是一个产品创新的问题，也是摆在瑶族村民面前的一个理念更新的问题，不能再停留在原有的产品上，要和市场的需求接轨，那么就要不断地去学习新的技术。

“那要走出去学习，我们以后会做好培训这一块的工作。”驻村第一书记在一旁答。

……

一行人在阳光下谈论着，之中又谈到了养在地窖的茶酒，这款养生茶酒，虽然小众，但也得到了像周老黑这样喜欢收藏酒的人的青睐。看来，养茶、养酒，可以拓展的乡村振兴的产业项目有很多。

调解会结束后，我们漫步溪水边要去另一户村民家，因为城里有一对姐弟约好了要去他家私人订制养茶，作为送给母亲七十大寿的生日礼物。

“私人订制养茶，这真是一个新的产业项目。”我边走边和刘书记聊，在参观瑶族生活展示馆时，刘书记已经告诉我了，在那木楼上养的黑茶中，有三件是城里人的定制茶。

“怎么订制？”我当时对这个项目很感兴趣，没想到在这深山老林，还有这么高雅的养茶。